χέω + πηλός
Word
Validation
Word-form
Word-lemma
Transliteration (Word)
English translation (word)
Transliteration (Etymon)
English translation (etymon)
Source
Ref.
Ed.
Quotation
Ἀμφικύπελλον. Ἀμφοτέρωθεν κοῖλον καὶ περιφερές. ἢ χύπελον, ἔνθα ὁ πηλὸς χεῖται.
Translation (En)
Amphikupellon "double cup" hollow on both sides and circular. Or *khupelon, where lees (pēlos) is poured (kheitai)
Parallels
Etym. Genuinum, alpha 735 (Ἀμφικύπελλον (Α 584 ...)· ποτήριον· παρὰ τὸ κυφόν κύφελον καὶ κύπελον, καὶ μετὰ τῆς ἀμφί προθέσεως ἀμφικύπελλον πλεονασμῷ ἑτέρου λ, τὸ ἐκ περιφερείας κυφόν, ὅθεν καὶ τὰ πρὸς ἡμᾶς κάτω νεύοντα νέφη κύφελλα λέγονται. ἢ παρὰ τὸ χέω χύπελλον, τουτέστιν ὅπου ὁ πηλός, ἤγουν ὁ οἶνος, χεῖται); Epimerismi homerici ordine alphabetico traditi, kappa 54 (κύπελλον (Γ 248): παρὰ τὸ κῦφος· ἢ παρὰ τὸ κύπτω, τὸ κεκυρτωμένον καὶ περιφερές. ⸤ἐτυ⸥μολογεῖται χυπελόν τι ὂν παρὰ τὸ χύειν τὸν πηλόν· πηλὸς δὲ ὁ οἶνος ⸤παρὰ Ἀτ⸥τικοῖς); Epimerismi homerici Il. 1.584 (ἀμφικύπελλον: τουτέστιν ἀμφοτέρωθεν κοῖλον καὶ περιφερές, ἢ οἱονεὶ ἀμφιχύπελλον, ἔνθα χεῖται ὁ πηλός, τουτέστιν ὁ οἶνος, | καὶ τροπῇ τοῦ χ εἰς κ κύπελλον); Geneva Schol. Il. 1.596 1.596 (λλον] οἱονεὶ χύπελλον, ὅθι ὁ πηλὸς ἤτοι ὁ οἶνος χεῖται.); ibid. 3.248 ([κύπελλα] χύπηλά τινα ὄντα, ἐν οἷς ὁ πηλὸς χεῖται ἤτοι ὁ οἶνος, ἢ κύπτω κύπελλον.); T Schol. Il. 3.248 ( κύπελλα: χύπελά τινα ὄντα, ἔνθα ὁ πηλὸς χεῖται); Schol. Od. 1.142e Pontani (κύπελλα: “κύπελλον” ἐτυμολογεῖται παρὰ τὸ ἐν αὐτῷ χεῖσθαι τὸν πηλὸν ἤγουν τὸν οἶνον, χύπελλον καὶ κύπελλον); Eustathius, Comm. Il., vol. 1, p. 245 (ἄλλοι δὲ κύπελλον τὸ οἰνηρόν φασι ποτήριον, εἰς ὃ χύεται, τουτέστιν ἐγχέεται, πηλὸς εἴτ’ οὖν οἶνος); Etym. Gudianum, kappa, p. 354 (Κύπελλον, ἔκπομα· ποτήριον, παρὰ τὸ κῦφον κύφελον καὶ κύπελλον· ἢ χύπελλον ἔνθα ὁ πηλὸς ἤτοι ὁ οἶνος χεῖται); Etym. Magnum, Kallierges, p. 90 (Ἀμφικύπελλον: Ποτήριον· παρὰ τὸ κύφον κύφελον, καὶ κύπελλον. Ἢ παρὰ τὸ χέω χύπελον, ὅπου ὁ πηλὸς (ἤγουν ὁ οἶνος) χεῖται· καὶ μετὰ τῆς ἀμφὶ, ἀμφικύπελλον, πλεονασμῷ ἑτέρου λ· τὸ ἐκ περιφερείας κύφον); ibid., p. 546 (Κύπελλον: Παρὰ τὸ κύφος· ἢ παρὰ τὸ κύπτω, τὸ κεκυρτωμένον καὶ περιφερές. Ἐτυμολογεῖται χύπελλόν τι ὂν, παρὰ τὸ χύειν τὸν πηλὸν, ἤγουν τὸν οἶνον· ὅθεν καὶ κάπηλος, παρὰ τὸ χέειν τὸν πηλόν); Etym. Symeonis, Lasserre-Livadaras vol. 1, p. 444 (ἀμφικύπελλον (Α 584 ...)· ποτήριον· παρὰ τὸ κυφόν κύφελον καὶ κύπελον λέγουσιν· ἢ παρὰ τὸ χέω χύπελλον, ἤγουν ὁ οἶνος χεῖται); Ps.-Zonaras, Lexicon, alpha, p. 157 (Ἀμφικύπελλον. ποτήριον. παρὰ τὸ κύφον, κύφελον, καὶ κύπελον, καὶ μετὰ τῆς ἀμφὶ, ἀμφικύπελλον, πλεονασμῷ ἑτέρου λ, τὸ ἐκ περιφερείας κύφον. ὅθεν καὶ τὰ πρὸς ἡμᾶς κάτω νεύοντα νέφη κύφελα λέγονται. [ἢ παρὰ τὸ χέω, χύπελλον, ὅπου ὁ πηλὸς ἤγουν ὁ οἶνος χεῖται]); ibid., kappa, p. 1269 (Κύπελλον. ἔκπωμα. παρὰ τὸ κύφον, κύφελλον καὶ κύπελλον. ἢ χύπελον, ἔνθα ὁ πηλὸς ἤτοι ὁ οἶνος χεῖται); Tzetzes, Exegesis in Homeri Iliadem 1.594 (κύπελλον· ὁ μὲν ἐνταῦθα δηλοῖ τὸ κύπελλον, λέλεκται. κύπελλον δὲ τὸ ποτήριον λέγουσι παρὰ τὸ χεῖσθαι ἐν αὐτῷ τὸν πηλὸν ἢ τὸν οἶνον)
Comment
Compositional etymology, relying on a metonymy: the word for "lees", πηλός, is used as a substitute for "wine". The cup is where the lees/wine is poured. This etymology requires a formal change of the initial consonant from aspiate /kh/ to plain voiceless /k/. Χέω "to pour" has forms with /u/ in its inflectional and derivational paradigm (verbal adjective χυτός, perfect κέχυται). The second member of the compound, however, requires several formal changes and must go back to a time when the geminate /ll/ was lost and had merged with the single consonant Contrary to the derivational etymologies that imply a segmentation κύπ-ελλον (see κύπελλον / κυφός and κύπελλον / κύπτω), this one requires a segmentation κύ-πελλον.