γῆ

Validation

No

Last modification

Sun, 10/01/2023 - 11:20

Word-form

γαῖα

Transliteration (Word)

gaia

English translation (word)

earth

Transliteration (Etymon)

English translation (etymon)

earth

Author

Stephanus Byzantius

Century

6 AD

Source

idem

Ref.

Ethnica 3.70

Ed.

M. Billerbeck, Stephani Byzantii Ethnika (Volumen I: Α-Γ) [Corpus Fontium Historiae Byzantinae. Series Berolinensis 43/1. Berlin: De Gruyter, 2006]

Quotation

ἀπὸ τοῦ γῆ γαῖα

Translation (En)

From "earth" comes gaia "earth"

Comment

Derivational etymology which is certainly older than Stephanus Byzantius. Since it is found in many medieval sources (see Parallels), Lentz attributes it to Herodian (De Prosodia catholica, III/1, p. 271), but in fact he takes it from Stephanus. However, Eustathius rejects this etymology with arguments that may go back to Herodian (accentuation), therefore Lentz' attribution is debatable. The etymology derives the usual noun from a shorter synonym mainly used in poetry.

Parallels

Stephanus Byzantius, Ethnica (epitome), p. 207 (idem); Choeroboscus, Epimerismi in Psalmos, p. 58 (Ἐκ δὲ τοῦ γῆ γίνεται γαῖα, διὰ διφθόγγου, διότι τὰ διὰ τοῦ ΑΙΑ θηλυκὰ ἀπὸ τῶν εἰς Α καὶ Η παραγόμενα διὰ τῆς ΑΙ διφθόγγου γράφεται, οἷον ἀνάγκη ἀναγκαία, σελήνη σεληναία, ἅμαξα ἁμαξαία· οὕτως οὖν καὶ γῆ, γαία. Οἱ δὲ φασὶν, ὅτι οὐκ ἀπὸ τοῦ γῆ τὸ ΓΑΙΑ διὰ διφθόγγου γράφεται, ἀλλ’ ἀπὸ τοῦ γαίω, τὸ γαυριῶ· τὰ γὰρ ἀπὸ κράσεως ἔχοντα τὸ Η οὐ ποιοῦσι, φασὶ, παραγωγὴν διὰ τοῦ ΑΙΑ); Epimerismi homerici Il. 1.270 (ἐκ τούτου τοῦ γῆ γίνεται ἄλλη παραγωγὴ διὰ τῆς αι διφθόγγου, οἷον γαῖα, ὥσπερ ἀπὸ τοῦ σελήνη σεληναία Ps Os καὶ Ἀθήνη Ἀθηναία καὶ ἀρχή ἀρχαία. | καὶ ὤφειλον μακρὸν ἔχειν τὸ α· αἱ γὰρ τοιαῦται παραγωγαὶ μακρὸν ἔχουσι τὸ α, οἷον Ἀθήνη Ἀθηναία καὶ τὰ ὅμοια. Ps ἀλλ’ ἔστι βραχύ· σεσημείωται γὰρ τὸ μαῖα καὶ γαῖα); Epimerismi homerici ordine alphabetico traditi, gamma 29 (idem, save for a singular ὤφειλεν instead of the plural ὤφειλον); Etym. Gudianum Additamenta, gamma, p. 295 (Γαίης <Α 270>· ἔστι γέω ῥῆμα τὸ σημαῖνον τὸ τίκτω, ἐξ οὗ γίνεται γέα διὰ τοῦ ε ψιλοῦ, οἱονεὶ ἡ γεννητική, ἐξ οὗ καὶ γεωμέτρης· ἐκ τούτου γίνεται [γέα] γῆ, καὶ ἐκ τούτου ἄλλη παραγωγὴ διὰ τῆς αι διφθόγγου); Etym. Magnum, Kallierges, p. 222-223 (Γαῖα: Ἔστι γῶ σημαῖνον τὸ τίκτω· ἐξ οὗ γίνεται γέα διὰ τοῦ ε ψιλοῦ, οἱονεὶ ἡ γεννητική· ἐξ   οὗ κατὰ κρᾶσιν τοῦ ε καὶ α εἰς η γίνεται γῆ. Ἐκ τούτου γίνεται ἄλλη παραγωγὴ διὰ τῆς ΑΙ διφθόγγου, γαῖα, ὥσπερ σελήνη, σεληναία· Ἀθήνη, Ἀθηναία. Ἀλλ’ ἀντίκειται Σέργιος ὁ γραμματικὸς, λέγων ὅτι οὐκ ἐκ τοῦ γῆ ἐστι τὸ γαῖα, ἀλλ’ ἀπὸ τοῦ γαίω); Etym. Symeonis, gamma 7 (idem); PS.-Zonaras, Lexicon, p. 418 (ἐκ τοῦ γῆ γίνεται ἄλλη παραγωγὴ διὰ τῆς αι διφθόγγου, γαῖα· ὥσπερ ἀπὸ τοῦ σελήνη σεληναία. ἀλλὰ Σέργιος ὁ γραμματικὸς λέγει· ἀπὸ τοῦ γαίω τὸ γαυριῶ γίνεται γαῖα, οὐκ ἀπὸ τοῦ γῆ); Commentaria in Dionysii Thracis Artem grammaticam, Scholia Vaticana, p. 219 (ἔστι γὰρ τὸ γέα διὰ τοῦ ε γραφόμενον, ὅθεν καὶ γεωμέτρης καὶ γεωργός διὰ τοῦ ε· τοῦτο συναιρεῖται καὶ γίνεται [καὶ ἀπὸ τοῦ γέα] γῆ, καὶ ἀπὸ τούτου γίνεται [τοῦ συναιρεθέντος] τὸ διὰ τῆς αι διφθόγγου γραφόμενον γαῖα); ibid., Scholia Londiniensia, p. 527 (ἔστι γὰρ γέα διὰ τοῦ ε γραφόμενον, ὅθεν καὶ γεωμέτρης καὶ γεωργός· τοῦτο συναιρεῖται καὶ γίνεται γῆ, καὶ ἀπὸ τούτου γίνεται τὸ διὰ τῆς αι διφθόγγου γαῖα)

Arguing against: Eustathius, Comm. Il., vol. 1, p. 289 (Ὡς δὲ ἀπὸ τοῦ γῶ τὸ χωρῶ καὶ τίκτω γέα διὰ τοῦ ε ψιλοῦ, ὅθεν κατὰ κρᾶσιν τὸ γῆ, ἔτι δὲ καὶ γαῖα διὰ διφθόγγου, ὡς τὸ μῶ μαῖα, δηλοῦσιν οἱ παλαιοί. […] Τὸ δὲ παρῆχθαι τὴν γαῖαν ἀπὸ τῆς γῆς, ἵνα ᾖ, ὡς σελήνη σεληναία, οὕτω γῆ γαῖα, οὐκ ἀρέσκει τοῖς παλαιοῖς. καὶ καλῶς ἄρα τοῦτο· ἐχρῆν γὰρ τῷ λόγῳ τούτῳ τὴν γαῖαν μὴ προπερισπᾶσθαι ἀλλὰ παροξύνεσθαι); ibid., vol. 4, p. 222 (ἀπὸ τοῦ γῆ δὲ ἡ γαῖα μὲν οὐ παρῆκται. ἦ γὰρ ἂν παρωξυτονεῖτο κατὰ τὸ σελήνη σεληναία καὶ τὰ ὅμοια)

Modern etymology

Unknown (Beekes, EDG)

Persistence in Modern Greek

MG still has γαίαι (plural) as a learned word for "lands", and the singular in the readymade phrase γαίαν έχοι ελαφράν "may the earth be light on him"

Entry By

Le Feuvre