παῖς + τηρέω

Validation

No

Last modification

Sun, 08/20/2023 - 12:10

Word-form

πατήρ

Transliteration (Word)

patēr

English translation (word)

father

Transliteration (Etymon)

pais + tēreō

English translation (etymon)

child + to protect

Author

Ps-Athanasius

Century

4 AD

Source

idem

Ref.

Liber de definitionibus, MPG 28, p. 536

Ed.

J.-P. Migne, Patrologiae cursus completus (series Graeca) (MPG) 28, Paris: Migne, 1857-1866

Quotation

Εἴρηται δὲ Πατὴρ, ἢ ὡς τὰ πάντα τηρῶν, ἢ ὡς τοὺς οἰκείους παῖδας τηρῶν καὶ στηρίζων οἷα πατήρ

Translation (En)

God is called patēr "father" either because he watches over everything (panta tērôn) or because he protects his own children (paidas tērôn) and comforts them, like a father

Comment

Compositional etymology, keeping the first syllable of each etymon. It is a functional etymology (the function of the father is to protect its offspring).

Parallels

Orion, Etymologicum (excerpta e cod. regio 2610), pi, p. 182 (Πατήρ· διὰ τὸ τοὺς παῖδας τηρεῖν); Anastasius Sin., Viae dux 2.2 (Εἴρηται δὲ πατὴρ ἢ ὡς τὰ πάντα τηρῶν ἢ ὡς τοὺς οἰκείους παῖδας τηρῶν, οἷον «παι–τήρ»); Choeroboscus, Epimerismi in Psalmos, p. 134 (Πατρία, παρὰ τὸ πατὴρ, πατέρος, πατριά· τὸ δὲ πατὴρ παρὰ τὸ τοὺς παῖδας τηρεῖν, ἢ παρὰ τὸ πατῶ, ἐκ μεταφορᾶς τῶν ἀλόγων ζώων· οἱ γὰρ ἵπποι ἐν τῇ συνουσία πρῶτον πατῶσι τὰς θηλείας. Ἐτυμολογεῖται δὲ ἐπὶ μὲν τοῦ θεοῦ, παρὰ τὸ τοὺς πατέρας τηρεῖν, ἐπὶ δὲ τῶν ἀνθρώπων, παρὰ τὸ τοὺς παῖδας τηρεῖν.); Etym. Gudianum, pi, p. 455 (Πατὴρ, ἐπὶ μὲν τοῦ θεοῦ, ὁ τὰ πάντα τηρῶν καὶ καταχρηστικῶς, ἐπὶ δὲ ἀνθρώπου κυρίως, ὁ τοὺς ἰδίους παῖδας τηρῶν); Etym. Magnum, Kallierges, p. 655 (Πατήρ: Παρὰ τὸ πατεῖν ἐν τῇ συνουσίᾳ· ἀπὸ μεταφορᾶς τῶν ἀλόγων ζῴων. Ἢ παρὰ τὸ σπείρω σπατὴρ καὶ πατήρ· ἢ παρὰ τὸν ἦχον τὸν γινόμενον ἐν τῷ καταφιλεῖν τὰ παιδία. […] Πατὴρ, παρὰ τὸ τοὺς παῖδας τηρεῖν· ἢ ὅτι ἵπποι ἐν τῇ συνουσίᾳ πρῶτον πατοῦσι τὰς θηλείας. Πατὴρ οὖν, ὁ τοὺς παῖδας ὑποκάτω τῶν ποδῶν αὐτοῦ ἔχων. Εἰ δὲ σημαίνει τὸν θεὸν, γίνεται παρὰ τὸ τὰ πάντα ὁρᾶν); Eustathius, Comm. Od., vol. 1, p. 311 (πατὴρ θεὸς μὲν, ὡς τὸ πᾶν τηρῶν ἄνθρωπος δὲ, ὡς τοὺς παῖδας τηρῶν); idem, Or. 5, 6 (καθ’ ὃ καὶ ὁ πατήρ, ὡς οὕτω παπταίνων καὶ τοὺς παῖδας τηρῶν, ἐκληρώσατο τὴν ὀνομασίαν); Ps.-Zonaras, Lexicon, pi, p. 1505 (Πατήρ. ὄνομα πρός τι τῆς οὐσίας αὐτὸ λεγόμενον. πατὴρ μὲν οὖν κυρίως εἴρηται ἀναίτιος ὑπόστασις γεννητικὴ ἀγέννητος. εἴρηται δὲ πατὴρ ἢ ὡς πάντα τηρῶν, ἢ ὡς τοὺς οἰκείους παίδας τηρῶν); Scholia in Batrachomyomachiam 19 (πατὴρ ἐπὶ μὲν τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ τοῦ σπείρω, σπερῶ, ἔσπαρκα, ἔσπαρμαι, ἔσπαρσαι, ἔσπαρται καὶ ἐξ αὐτοῦ σπατήρ καὶ ἐκβολῇ τοῦ σ πατήρ, ὁ αἴτιος τῆς σπορᾶς καὶ τῆς γέννας τῶν οἰκείων παίδων. ἢ ἀπὸ τοῦ πατῶ, ἐκ μεταφορᾶς τῶν ἀλόγων ζώων. ἢ ἀπὸ τοῦ τοὺς οἰκείους παῖδας τηρεῖν [Moschopoulos]); Commentaria in Dionysii Thracis Artem Grammaticam, Commentariolus Byzantinus, p. 568 (Ἐτυμολογία δέ ἐστιν ἕτοιμος ἑρμηνεία λέξεως, οἷον ὡς ὅταν ἐρωτηθῶμεν, τί ἑρμηνεύεται πατήρ, ἐπὶ μὲν τοῦ θεοῦ ἑτοίμως ἀποκριθῶμεν, «ὁ τὰ πάντα τηρῶν», ἐπὶ δὲ ἀνθρώπου «ὁ τοὺς ἰδίους παῖδας τηρῶν»)

Modern etymology

Old name of the father, found in almost all IE languages. PIE *ph2tér- (Beekes)

Persistence in Modern Greek

MG has πατέρας, after the old accusative πατέρα

Entry By

Le Feuvre